Symbolika pozdrowienia „Czuwaj”

Pozdrowienie „Czuwaj” ma przypominać o konieczności stałej gotowości do czynu, służby dla Ojczyzny, pracy dla innych i nad sobą. Wymieniają je między sobą harcerze na powitanie i pożegnanie, w niektórych wypadkach również przy oddawaniu honorów.

Historia pozdrowienia „Czuwaj”

Pozdrowienie „Czuwaj!” zostało wprowadzone do polskiego harcerstwa jako zamiennik angielskiego zawołania „Be prepared”, w ramach przystosowywania skautingu do warunków polskich.

Zawołanie to było znane i używane w średniowiecznej Polsce. Według historycznych przekazów strażnicy murów miejskich i bram, gdy nocą pełnili swoją służbę, nawoływali się przeciągłym „Czu – waj!”. Długotrwała służba wartownicza powodowała znużenie i senność, a używane zawołanie miało temu zapobiegać. Zawołanie zniknęło wraz z rozwiązaniem straży miejskich.

Dopiero na Zlocie Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, zorganizowanego w Krakowie w dniach 14-17 VII 1910 roku z okazji 500-lecia Bitwy pod Grunwaldem, zawołanie „Czuwaj!” stało się hasłem zlotowym. Jako pozdrowienie do polskiego skautingu wprowadziła je w 1912 roku 3. Lwowska Drużyna Skautowa im. Emilii Plater, założona w roku 1911 przez Olgę Drahonowską (późniejszą żonę Andrzeja Małkowskiego). W trakcie obozu tej drużyny w VII 1912 roku postanowiono zastąpić używane wówczas „Czołem!” (przejęte od „Sokoła”) obowiązującym do dzisiaj „Czuwaj!”. Pozdrowienie używane przez 3. Lwowską szybko rozpowszechniło się w pozostałych organizacjach skautowych.

Hasło „Czuwaj” stało się pozdrowieniem, powstałego w dniach 1-2 XI 1918 roku, Związku Harcerstwa Polskiego.