To właśnie teraz młodzież i dorośli instruktorzy zaczynają odkrywać herstorię w sposób najbardziej bezpośredni: obserwując, zbierając świadectwa, budując scenariusze i wymyślając formy przekazu historii, które będą interesujące dla współczesnego pokolenia harcerzy i harcerek.
Gdy historia staje się przygodą
Wśród najważniejszych działań ostatnich tygodni znalazły się warsztaty z tworzenia historycznych escape roomów. To forma nie tylko zabawy, ale i edukacji, która w ostatnich latach zdobyła ogromną popularność. Podczas warsztatów lokalni liderzy zgłębiając tajniki tworzenia pokój zagadek uczyli się tego, jak zamieniać fakty historyczne w interaktywne przeżycie – takie, które angażuje emocje, pobudza ciekawość i daje uczestnikom poczucie realnego zanurzenia w opowieści. Każdy escape room musi bowiem mieć swoją bohaterkę, swój kontekst, swój klimat. Zagadka nie jest tu dodatkiem – jest nośnikiem wiedzy.
Wirtualne przestrzenie, realne emocje
Równolegle trwa intensywna praca nad wirtualnymi wystawami tworzonymi w aplikacji ArtSteps. To narzędzie pozwala przenosić tradycyjne wystawy do interaktywnej, trójwymiarowej przestrzeni, dostępnej dla każdego – niezależnie od miejsca i czasu. Dzięki temu młodzi ludzie mogą nie tylko zobaczyć fotografie, dokumenty i artefakty związane z bohaterkami harcerstwa, ale także poruszać się po stworzonej dla nich cyfrowej przestrzeni, wchodzić w interakcję z obiektami, zatrzymać się przy szczególe, który ich wyjątkowo zaciekawi. Wirtualne wystawy sprawiają, że archiwalne materiały ożywają – podręcznikowo opisane postaci zyskują twarze, głosy i biografie opowiedziane językiem angażującym współczesnego odbiorcę. To niezwykle ważny element projektu – edukacja w przestrzeni, do której młodzież ma naturalny dostęp i w której czuje się swobodnie.
Badania, rozmowy i odkrycia
Nie mniej ważnym filarem projektu są działania badawcze prowadzone przez podkarpackich wędrowników. Młodzi ludzie wyruszyli w lokalne podróże po wspomnienia, odwiedzając starszyznę harcerską, rodziny dawnych instruktorek oraz osoby, które mogły znać bohaterki projektów sprzed lat. Te rozmowy – często pełne emocji, osobistych historii i drobnych, niepozornych detali – stają się fundamentem rzetelnej narracji historycznej. Dzięki nim można uzupełniać luki, weryfikować fakty, ale też odkrywać historie, o których nigdy wcześniej nie mówiono głośno. To właśnie te spotkania są źródłem największych poruszeń – w każdej z rozmów kryje się coś wyjątkowego: nie tylko wiedza, ale także pamięć, której nie da się odnaleźć w żadnym archiwum.Pierwsze ogólnodostępne efekty już wkrótce
Jednym z najważniejszych rezultatów realizowanego projektu będzie poradnik dotyczący pracy z historią i herstorią harcerstwa, który już niebawem ujrzy światło dzienne. Publikacja ta została pomyślana jako narzędzie praktyczne – takie, które ma inspirować, zachęcać do działania i pomagać w twórczym opowiadaniu historii.
W pierwszej części poradnika znajdą się biografie czterech wyjątkowych kobiet: Olgi Małkowskiej, Jadwigi Falkowskiej, Józefiny Łapińskiej oraz Marii Wocalewskiej. Ich postawy – odwaga, wrażliwość społeczna, umiejętność jednoczenia ludzi, konsekwencja w działaniu – wybrzmiewają dziś szczególnie mocno. Poradnik wydobywa cechy tych niezwykłych kobiet pokazując je jako wartości ponadczasowe, uniwersalne nie tylko dla ówczesnego pokolenia, ale i druhen i druhów XXI wieku.
Druga część publikacji to zestaw praktycznych wskazówek i metod pracy: jak tworzyć ciekawe narracje historyczne, scenariusze działań, projektów czy wystaw. To zaproszenie do samodzielnych eksploracji i twórczych działań. Już dziś warto przygotować się na lekturę – poradnik będzie dostępny bezpłatnie i ma służyć wszystkim, którzy chcą opowiadać o historii kobiet w nowoczesny, angażujący sposób.
Spojrzenie w przyszłość
Choć projekt jest na półmetku, już widać, że jego efekty będą miały charakter długotrwały. Narzędzia, które powstają – escape roomy, wirtualne wystawy, poradnik, zebrane relacje – stanowią fundament, na którym kolejne pokolenia będą mogły budować swoje działania edukacyjne. „Harcerska herstoria” nie jest więc jednorazowym przedsięwzięciem. To proces, który ma żyć, rozwijać się i inspirować do odkrywania kolejnych, często pomijanych, skrytych w szarym kącie pamięci bohaterek.
