„Bieszczadzki Rajd”, „Bieszczadzki Trakt”, „Bieszczadzkie Anioły” czy po prostu „Bieszczady” – nasze harcerskie śpiewniki pełne są piosenek o wędrówkach po połoninach. I nic dziwnego, bo to wyjątkowe góry, pełne wyzwań i niepowtarzalnego klimatu, a harcerze przecierają ich szlaki niemal od samego początku. Obozowe noce pod bieszczadzkim niebem to często początek fascynacji górami, która zostaje na całe życie, bo jak głosi popularne pod połoninami powiedzenie: „W Bieszczady jedzie się raz, a potem się już tylko wraca…”
100 lat harcerstwa w Bieszczadach
W ten sposób dotarliśmy do niezwykłego jubileuszu 100-lecia obecności harcerzy w Bieszczadach. Pierwsze zorganizowane obozy odbywały się tam już bowiem w latach 20. ubiegłego wieku i przez cały okres międzywojenny. Po II wojnie światowej, w latach 50., harcerze zaczęli wracać pod połoniny, a ich obecność przerodziła się w HALMS – Harcerską Akcję Letnią Młodzieży Starszej. Uczestnicy obozów pomagali mieszkańcom zagospodarować noszące jeszcze ślady walk tereny, remontując drogi i trasę wąskotorówki, pielęgnując lasy, prowadząc punkty medyczne i zielone przedszkola. Na szeroką skalę rozwinięto te działania, ogłaszając w 1974 roku – a więc dokładnie 50 lat temu – Operację Bieszczady-40, za której sprawą powstały dziesiątki stanic, na które zjechały tysiące harcerzy. W 1989 roku przekształciła się ona w Bieszczadzką Akcję Letnią. Tysiące uczestników przyciągnęły też bieszczadzkie PZHS-y, czyli Polowe Zbiórki Harcerstwa Starszego, które współcześnie noszą nazwę „Wędrowniczej Watry”. Przez dziesięciolecia obozy pod połoninami obrosły w legendy, a bieszczadzkie piosenki słynnych „Wołosatek” (również świętujących swoje 50-lecie) śpiewane są przy ogniskach w całej Polsce. Łącznie w ciągu stulecia przez Bieszczady przewinęło się ok. 100 tysięcy harcerzy i instruktorów. Niektóre stanice działają do dziś, można więc powiedzieć, że harcerstwo na dobre wrosło w Bieszczady, a Bieszczady – w historię harcerstwa.
Program 100-lecia harcerstwa w Bieszczadach
Potrójny Jubileusz będzie świętowany w Bieszczadach przez 2 dni. W sobotę 10 sierpnia, w Ustrzykach Dolnych odbędzie się uroczystość z udziałem „weteranów” bieszczadzkich obozów. Otwarta zostanie wystawa prezentująca 100 lat obecności harcerzy pod połoninami i ich wkład w rozwój regionu, przygotowana przez Chorągiew Podkarpacką i Muzeum Harcerstwa. Uczestnicy będą mieli okazję wysłuchać gawęd historycznych, ale także zanurzyć się w wirtualnej historii Bieszczadów w nowoczesnej, multimedialnej sali immersyjnej.Po uroczystości, na budynku dawnego sztabu OB-40 zostanie odsłonięta tablica pamiątkowa, a następnie wszyscy rozjadą się po Bieszczadach odwiedzić dawne stanice, ulubione miejsca i nowe atrakcje.
Natomiast w niedzielę, w Woli Michowej k. Komańczy odbędzie się harcerska msza św. pamięci tych, którzy odeszli na „niebieskie połoniny”, a po południu wszyscy spotkają się na Harcerskim Jarmarku i Festiwalu, którego zwieńczeniem będzie jubileuszowy koncert „Wołosatek” i wieczór filmów bieszczadzkich. Tu również można będzie oglądać rocznicową wystawę, która – co ważne – ruszy potem w drogę po całej Polsce. W tej popołudniowej części weźmie też udział pół tysiąca dzieci i młodzieży – uczestników Zlotu Chorągwi Podkarpackiej. Tą wielopokoleniową sztafetą chcemy wspólnie pokazać, że harcerze w Bieszczadach byli, są i będą, bo to miejsce wprost dla nich stworzone!
Partnerem wydarzenia jest województwo podkarpackie, powiat bieszczadzki i gmina Komańcza, a patronat sprawują wojewoda podkarpacki i marszałek województwa podkarpackiego oraz naczelniczka i przewodniczący ZHP.
