Związek Harcerstwa Polskiego jest ogólnopolskim patriotycznym stowarzyszeniem, należącym do światowego ruchu skautowego. Podstawowe zasady naszego działania określają przede wszystkim Statut ZHP oraz Podstawy Wychowawcze ZHP.
Fundamentem naszych wartości są niezmienne od 100 lat zasady harcerskiego wychowania: praca nad sobą, braterstwo i służba, a misją Związku Harcerstwa Polskiego jest wychowywanie młodego człowieka, czyli wspieranie go we wszechstronnym rozwoju i kształtowaniu charakteru poprzez stawianie wyzwań. Wychowujemy młodych ludzi na uczciwych, zaradnych i odpowiedzialnych obywateli, patriotów i aktywnych członków wspólnot, prawych, umiejących odróżnić dobro od zła, otwartych i radosnych.
Podstawowy system wartości harcerskich jest opisany w Obietnicy i Prawie Zucha oraz Prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim.
Za podstawowe cele naszego działania uznajemy w szczególności:
- upowszechnianie i umacnianie w społeczeństwie przywiązania do wartości: wolności, prawdy, sprawiedliwości, demokracji, samorządności, równouprawnienia, tolerancji i przyjaźni;
- nieskrępowane kształtowanie osobowości człowieka odpowiedzialnego, przy poszanowaniu jego prawa do wolności i godności, w tym wolności od wszelkich nałogów;
- stwarzanie warunków do nawiązywania i utrwalania silnych więzi międzyludzkich ponad podziałami rasowymi, narodowościowymi i wyznaniowymi.
Podstawą wychowania w ZHP są normy moralne, wywodzące się z uniwersalnych kulturowych i etycznych wartości chrześcijaństwa. ZHP uznaje prawo każdego członka Związku do osobistego wyboru systemu wartości duchowych. ZHP jest stowarzyszeniem otwartym dla wszystkich bez względu na pochodzenie, rasę czy wyznanie, a przynależność do ZHP jest dobrowolna.
Pragniemy podkreślić, że Związek Harcerstwa Polskiego jest organizacją otwartą dla każdego, kto cele działania ZHP traktuje jak swoje własne i postępuje zgodnie z podstawowymi zasadami i wartościami harcerskimi.
Jedną z najważniejszych postaw, które kształtujemy wśród naszych harcerzy i instruktorów, jest poszanowanie godności i szacunek do drugiego człowieka, ponieważ każdy człowiek, mimo różnic, posiada taką samą godność i wartość. To Prawo Harcerskie, najważniejszy kodeks etyczny każdego harcerza i instruktora, stanowi, że harcerz w każdym widzi bliźniego, a Przyrzeczenie Harcerskie zobowiązuje nas do niesienia pomocy każdemu, kto tej pomocy potrzebuje.
Kierując się tymi zasadami, wychowujemy obywateli, którzy nie są obojętni na krzywdy i różnicowanie ludzi tylko dlatego, że są inni czy też myślą inaczej. Otwartość naszej organizacji oznacza bowiem, że jesteśmy organizacją różnorodną, mamy wśród naszych harcerzy i instruktorów zarówno osoby głęboko wierzące, jak i niewierzące, osoby zaangażowane w działalność społeczną, a nawet polityczną, o różnych przekonaniach i poglądach.
Szanujemy tę różnorodność i osobiste wybory, dopóki przekonania te lub działalność z nich wypływająca nie staną w sprzeczności z wartościami określonymi w Związku Harcerstwa Polskiego, bowiem to Prawo determinuje nasze działania.
Jasne fundamenty wychowawcze, kreowane przez założycieli harcerstwa Olgę i Andrzeja Małkowskich i niezmienne od narodzin harcerstwa oraz podkreślenie w pracy wychowawczej realizacji w codziennym życiu ideałów braterstwa, pracy nad sobą i służby – służby dla Ojczyzny i drugiego człowieka, powodują, że nasi instruktorzy docierają do młodych ludzi z różnych grup społecznych, dając im możliwość poznania i stosowania tych wartości w swoim życiu, także w przyszłości, po zakończeniu aktywnej służby harcerskiej.
Obecnie ZHP skupia w swoich szeregach ponad 100 tysięcy osób, reprezentujących różne pochodzenie, doświadczenia, a niekiedy również poglądy na otaczającą nas rzeczywistość. W tak dużej organizacji niezwykle ważne jest znalezienie wspólnych mianowników. Prawo i Przyrzeczenie Harcerskie są takim mianownikiem. Nasi instruktorzy w codziennym działaniu kierują się dobrem dziecka. Za pomocą jedynej w swoim rodzaju, niezmiennej od 100 lat metody harcerskiej inspirują młodych ludzi do odkrywania świata wokół nich i kreowania go w duchu harcerskich wartości. Drużynowi, pozostając w kontakcie z rodzicami harcerzy w swoim środowisku działania, wypracowują program pracy drużyny, który pozwala młodemu człowiekowi zwiększyć swój potencjał, odkryć talenty i osiągnąć sukces przy zachowaniu w życiu fundamentalnych wartości naszego ruchu – odmienianego tu już przez wszystkie przypadki braterstwa, pracy nad sobą i służby.
Będąc tak powszechną organizacją, niejednokrotnie jesteśmy krytykowani przez różne grupy społeczne i polityczne za — jak twierdzą — eksponowanie lub pomijanie niektórych działań i zachowań. Tak dzieje się obecnie, ale i działo się w poprzednich latach i dziesięcioleciach, czy to w okresie III Rzeczypospolitej, czy transformacji ustrojowej, w PRL i w dwudziestoleciu międzywojennym. Realizując wiele projektów i działań programowych, które przede wszystkim utrwalają tradycje i podstawowe harcerskie wartości, ale także pozwalają poznać otaczający nas świat takim, jaki jest, mamy świadomość, że nie unikniemy takiej krytyki. Nie chcemy w takich wypadkach podejmować publicznej polemiki, bowiem mogłoby się to odbyć ze szkodą dla naszych wychowanków. Kierunek naszej programowej działalności wyznacza przyjęta na 40. Zjeździe ZHP Strategia ZHP na lata 2018-2025, która za podstawowe cele uznała skuteczne wychowanie młodych ludzi metodą harcerską w dochodzeniu do harcerskiego ideału wychowawczego opisanego w Prawie Harcerskim, wzmocnienie kadry wychowawczej i służby na rzecz społeczności lokalnej i kraju.
hm. Anna Nowosad – Naczelniczka ZHP
hm. Dariusz Supeł – Przewodniczący ZHP