Kompetencje osób, które kształcą innych
ZHP to organizacja wychowawcza, która ogromny nacisk stawia na system rozwoju dorosłych wolontariuszy. Instruktorzy i instruktorki prowadzą szkolenia, warsztaty, kursy – wszystko po to, by wychowywać młodzież w duchu harcerskich wartości.
Ale kto wspiera właśnie ich? Jak dbają o swój rozwój ci, którzy kształcą innych?
Na to pytanie odpowiada nowy dokument przygotowany przez Centralną Szkołę Instruktorską ZHP. „Model kompetencji kształceniowych” to zestaw opisanych postaw, umiejętności i wiedzy, które pomagają instruktorom świadomie planować swój rozwój.
Inspiracją do jego stworzenia był międzynarodowy dokument WAGGGS (Światowego Stowarzyszenia Przewodniczek i Skautek) – „Learning Together”, opisujący, jak wspierać facylitatorów, czyli osoby prowadzące procesy kształceniowe w organizacjach skautowych na całym świecie. W podcaście hm. Maria Kotkiewicz, szefowa Centralnej Szkoły Instruktorskiej ZHP, wyjaśnia:
Założyliśmy, że to ma być punkt odniesienia, który pomoże określić mocne strony i obszary wymagające wsparcia.
Z międzynarodowych inspiracji do polskiej praktyki
Pomysł na stworzenie modelu dojrzewał przez dłuższy czas – również dzięki doświadczeniom zdobytym na konferencjach WAGGGS. To właśnie tam polskie instruktorki mogły zobaczyć, jak organizacje skautowe z innych krajów łączą refleksję nad kompetencjami z codzienną praktyką wychowawczą.
Jak przyznaje hm. Maria Kotkiewicz, inspiracją była nie tylko struktura dokumentu, ale też jego duch – przekonanie, że rozwój instruktora nigdy się nie kończy. To idea, która w ZHP wybrzmiewa bardzo wyraźnie: dla nas uczenie się przez całe życie to codzienna rzeczywistość.
W polskim wydaniu model został dostosowany do realiów ZHP. Odnosi się do systemu odznak kadry kształcącej – brązowej, srebrnej i złotej – i pokazuje, jak rozwój przebiega etapami, a jednocześnie jak ważne są postawy, które łączą wszystkich niezależnie od poziomu doświadczenia.
Postawy takie jak refleksyjność, współpraca czy odpowiedzialność są fundamentem kształcenia w ZHP – i nie można ich „zaliczyć” tylko raz.
Refleksja i rozmowa zamiast testu
Nowy model nie jest kolejnym zestawem wymagań czy „checklistą do odhaczenia”. To raczej narzędzie do refleksji – dla każdego instruktora, który chce sprawdzić, gdzie dziś jest na swojej drodze rozwoju i w jakim kierunku chce iść dalej.
Dokument ma także ułatwić rozmowy instruktorskie – element coraz częściej obecny w procesie zdobywania odznak w ZHP. Dzięki wspólnemu językowi kompetencji łatwiej będzie rozmawiać o postawach, o mocnych stronach i obszarach do wzmocnienia, zamiast ograniczać się do formalnych kryteriów.
To narzędzie ma pomóc w rozmowach, które już teraz praktykujemy – by przyznanie odznaki było nie końcem, ale początkiem dalszego rozwoju.
Dlaczego to ważne?
Choć „Model kompetencji kształceniowych” brzmi jak dokument wewnętrzny, jego znaczenie sięga dalej.
To właśnie dzięki takim narzędziom ZHP zapewnia jakość wychowania młodych ludzi. Kształceniowcy to ci, którzy uczą instruktorów, jak prowadzić drużyny, jak rozmawiać z młodzieżą, jak planować wychowanie przez działanie. Jeśli oni rozwijają się mądrze i świadomie – to przekłada się na setki lokalnych środowisk harcerskich w całej Polsce.
Model kompetencji to także wyraz troski o standardy pracy z kadrą i o spójność działań z wartościami ruchu skautowego na świecie. W praktyce oznacza to, że harcerze i harcerki w Polsce uczą się w oparciu o te same idee rozwoju i przywództwa, które towarzyszą ich rówieśnikom w innych krajach.
Nowy krok w kształceniu kadry
Dokument jest obecnie w fazie konsultacji, a ostateczną decyzję o jego wdrożeniu podejmie Główna Kwatera ZHP. Jednak już dziś warto go poznać – nie tylko jako propozycję, ale jako znak kierunku, w którym ZHP rozwija swoje metody pracy z dorosłymi.
Odcinek 18 „Impulsu kształceniowego” to nie tylko rozmowa o dokumencie. To zaproszenie do refleksji nad tym, jak wygląda współczesne kształcenie w harcerstwie i jak bardzo blisko jest ono tego, co dzieje się w międzynarodowym ruchu skautowym.
Bo w ZHP – jak przypomina hm. Maria Kotkiewicz – „nie chodzi o to, by mieć odznakę, lecz by każdego dnia być lepszym instruktorem i człowiekiem”.
Posłuchaj całego odcinka „Impulsu kształceniowego” – już dostępny na kanale YouTube ZHP: https://www.youtube.com/watch?v=dpgI_E6B_gY&feature=youtu.be.
Bądź na bieżąco — śledź nasze aktualności!
