WYSOKOŚĆ SKŁADEK CZŁONKOWSKICH W RĘKACH ŚRODOWISK. WY MÓWICIE, MY SŁUCHAMY.

Konsultacje dotyczące zmian w zasadach finansowania ZHP prowadzone były między innymi formie wielu spotkań i zbiórek z członkami Rady Naczelnej organizowanych przez harcerskie środowiska oraz konferencji Rady Naczelnej w Chorzowie. Wyniki tych konsultacji pokazały, że temat finansowania struktury budzi wiele emocji i obaw. Na spotkaniach można było – spotkać zarówno zwolenników podniesienia składki, najlepiej od razu do 12zł, jak również osoby uważające, że podniesienie składek powinno odbywać się stopniowo, najlepiej rok po roku.
Instruktorzy zwracali uwagę na kilka niebezpieczeństw związanych z finansowaniem struktury ZHP składką.
1. Środowiska są mocno zróżnicowane, mają różne potrzeby i różne wypracowane już modele pozyskiwania środków.
2. Ustawienie części składki na poziomie 4 zł dla wszystkich chorągwi powoduje, że:
a. struktura może wydać każde pieniądze jakie dostanie nawet ponad swoje potrzeby
b. część komend dostałaby znacząco więcej pieniędzy niż dziś potrzebują i pozyskują z naliczanych obecnie opłat wewnętrznych, a obniżenie finansowania na poziom 3 zł mniejszym chorągwiom może nie rozwiązać problemu finansowania struktury.
3. Znaczące podniesienie składki może spowodować spadek liczebny.
4. Część członków ZHP może mieć trudność z uregulowaniem tak dużej składki.
5. Zaproponowane kryterium dużej rodziny jako powód do otrzymania zniżki w wysokości składki może się nie przełożyć na wsparcie dla wszystkich potrzebujących, a część osób będzie nim objętym choć może wcale tego nie będą potrzebować. Nie każda duża rodzina ma trudności finansowe. Może się zdarzyć, że dla matki samotnie wychowującej jedno dziecko składka też może stanowić trudność.
6. Wdrożenie pomysłu zwiększenia składki musi wiązać się ze zwiększeniem transparentności finansów w ZHP. Znaczna część instruktorów nie ma rozeznania w kosztach ponoszonych przez strukturę.
7. Instruktorzy chcą mieć również realny wpływ na koszty struktury, móc uczestniczyć w decydowaniu o koniecznych do poniesienia wydatkach.
8. Podniesienie składki powinno iść z równoległym spójnym komunikatem o kosztach i zaletach przynależności do ZHP.
9. Część środowisk komunikowała, że tak znaczna jednorazowa podwyżka składki członkowskiej będzie stanowić trudność dla ich środowiska, i może mieć to realny wpływ na stan liczebny ich jednostek a co za tym idzie na stan liczebny w całym ZHP.
10. Bardzo duże uznanie wzbudził pomysł by koszty funkcjonowania struktury były uregulowane centralnie i Komendy Chorągwi nie miały możliwości ustanawiania opłat wewnętrznych według swoich potrzeb, a jedynie za pomocą porozumienia jednostek lub na wskazanym przez Radę Naczelną poziomie.
11. Instruktorzy komunikowali, iż drużynowi będą mieli trudność by wytłumaczyć znaczący wzrost składki jako konieczność utrzymania struktur na wyższych szczeblach. Dużo łatwiej jest zbierać pieniądze na swoją bliską jednostkę niż na dalekie struktury.
12. Instruktorzy nie potrafią odpowiedzieć na pytanie co daje rodzicowi płacenie składek, czy co tak naprawdę daje harcerstwo.
13. Składka ma dawać coś konkretnego dla rodzica – np. polisę NNW, dla niego będzie to konkretna korzyść, bo nie będzie musiał opłacić drugiej w szkole.
Patrząc tylko na te najważniejsze uwagi dostrzec można, że członkowie ZHP w zależności od środowisk mają różne pomysły i potrzeby związane z finasowaniem. Na konsultacjach marginalne były głosy by nie podwyższać składki w ogóle. Nie budziło kontrowersji pozostawienie kwoty obecnej na szczeblu centralnym. Kwestią nie było czy podnosić, tylko o ile jednorazowo i od kiedy.
Analizując oczekiwania środowisk oraz wyniki konsultacji Rada Naczelna doszła do wniosku, że dysponuje wnioskami o skrajne rozwiązania w kwestii finansowania i wysokości składki.

Środowiska oczekiwały by:
• nie podnosić składki i niczego nie zmieniać
• podnosić o 1 zł
• podnosić ją sukcesywnie ale o więcej np o 2zł
• podnosić składkę do 8zł
• podnieść do 12zł najlepiej już od 1 stycznia 2017.
Rada Naczelna uznała, że nie ma zgody w całej organizacji na radykalne podniesienie składki, a oczekiwania są tak skrajne, że żadna z propozycji składkowych nie spełni oczekiwań większości środowisk. Członkowie Rady musieli podjąć decyzję. Co jest ważniejsze – jedna wspólna wysokość składki – czy spełnienie oczekiwań i możliwości środowisk. Dlatego Rada nie zdecydowała się dziś na podniesienie składek. Uchwaliła uchwałę określającą w jaki sposób będzie określana wysokość składki członkowskiej w następnych latach.
Składka będzie składała się z części wspólnej przeznaczonej na finansowanie szczebla centralnego oraz z części składki obowiązującej w każdej chorągwi. Będzie ona ustalana dla każdej chorągwi indywidualnie. Rada Chorągwi będzie podejmować uchwałę, w której będzie wnioskować do Rady Naczelnej o określenie wysokości składki dla swojego środowiska. Zdecydowano się na to, by to ciało kolegialne określało o jaką składkę chcą wnioskować, gdyż zależało członkom Rady by odpowiedzieć na wyrażone bardzo jasno przez środowiska stanowisko, że chcą mieć realny wpływ na wysokość i przeznaczenie składki członkowskiej. Teraz będzie to możliwe. Rada Chorągwi została zobligowania do przeprowadzania konsultacji w tej sprawie przed podjęciem stosownej uchwały. Tylko od potrzeb konkretnego środowiska i wspólnego ustalenia będzie zależała wysokość składki. Jednocześnie w uchwale o finansowaniu władz, zapisano zakaz pobierania opłat wewnętrznych.

Zaczynając od pytania: kiedy?
Część struktur, która dziś boryka się z brakiem finansowania na działalność chciałaby wprowadzenia zmiany od 1 stycznia 2017, Ci którzy to mają faktycznie realizować czyli drużynowi i komendy hufców mówią 1 stycznia 2018. Konferencja w Chorzowie wypracowała stanowisko, że właściwie nie można bezpiecznie podnieść składki od 1 stycznia 2017. Dodatkowo że ważne by drużyny wiedziały jaka będzie składka od początku roku harcerskiego. Ponieważ składki zbiera się kwartalnie, to Rada zdecydowała się przychylić do postulatów środowisk i ustaliła datę na:
1 października 2017.
Oznacza to, ze w pierwszych trzech kwartałach obowiązywać będzie dotychczasowa składka 4zł miesięcznie od członka ZHP (z wyjątkiem zwolnionych z opłacania składki członkowskiej).

Kto powinien płacić składkę i jakie powinny być zwolnienia?
Rada nie zmieniła zakresu osób zwolnionych z opłacania składki, ten pozostał bez zmian.
Z obowiązku płacenia składki zwolnieni się członkowie:
a. członkowie ZHP, którzy będąc członkami podstawowych jednostek organizacyjnych Nieprzetartego Szlaku, są oznaczeni w Ewidencji ZHP jako spełniający kryteria członkostwa w tych jednostkach, wskazane w Instrukcji tworzenia i działania gromady, drużyny, kręgu i klubu specjalnościowego.
b. członkowie ZHP, którzy będąc członkami podstawowych jednostek organizacyjnych integracyjnych, są oznaczeni w Ewidencji ZHP jako spełniający kryteria członkostwa w jednostkach Nieprzetartego Szlaku, wskazane w Instrukcji tworzenia i działania gromady, drużyny, kręgu i klubu specjalnościowego.”
Nie można było uwzględnić postulatu by zwalniać z części składki osób mających trudności materialne. Rada może zwolnić z płacenia jedynie grupę osób o z góry określonych kryteriach. Ustalenie kryterium dochodowego, wiązało by się z przedstawianiem stosownych dokumentów i gromadzeniem dokumentacji potwierdzających tę sytuację. To z kolei wiąże się z przetwarzaniem danych osobowych zaliczanych do danych wrażliwych. Nie znalazł uznania również projekt zwalniania dużych rodzin z automatu. Nie każda duża rodzina potrzebuje takiego wsparcia. Nie oznacza to, że po odbytych w środowiskach konsultacjach, oraz dogłębnym sprawdzeniu możliwości prawnych, do tego tematu Rada nie powróci.

O ile powinna wzrosnąć składka?
Tu środowiska są najbardziej podzielone. Są takie, które zgłaszały propozycje by wykraczające ponad 12 zł, ale również takie gdzie deklarowano, że ich środowiska poradzą sobie z sukcesywnym podniesieniem składki o 1zł czy 2 zł, ale nie o 300%. Pojawiły się również głosy by składek nie podwyższać. Zastanawiając się ile składka powinna wynosić Rada musiała wziąć pod uwagę wszystkie głosy i postanowiła niezależne od przeprowadzanych konsultacji w środowiskach i konferencjach poprosić o oficjalne stanowiska Rady Chorągwi i Komendy Chorągwi.
Poniższe zestawienie przedstawia podsumowanie wniosków i stanowisk
CHORĄGIEW/ WARIANT ZGŁOSZONY / ZGŁASZAJĄCY / WARIANT ZE SPOTKANIA I
Białostocka / Nie podnosić RCh/KRCh/Komendant / Stopniowa podwyżka
Dolnośląska / min. 5 zł dla KCH / Komendant / Akcept. podwyżki
Gdańska / 2+ / Komendant / 2+/12
Kielecka / Nie podnosić / Komendant  /-
Krakowska / 10 / Zjazd / Zjazd: 10/12
Kujawsko-Pomorska / 12  /Komenda/Rada / –
Lubelska / Nie podnosić / Pełnomocnik/
środowiska –
Łódzka / Akcept. podwyżki / Komendant / Akcept. podwyżki
Mazowiecka / Nie podnosić / Komendant / –
Opolska / min. 5 zł dla KCH  / Komendant  /-
Podkarpacka / Nie podnosić / Komenda / Nie podnosić / 2+
Stołeczna / 12 / Komendant / 10
Śląska / 10 / KCh/RCh/SCh / 10/6+
Warmińsko-Mazurska / Nie podnosić / KCh/RCh/SCh  /-
Wielkopolska b/d b/d 10/2+
Zachodniopomorska / 12 / Komendant / –
Ziemi Lubuskiej / Nie podnosić / Komendant / –

Dysponując powyższymi stanowiskami Rada uznała, że składka powinna być zróżnicowana ze względu na chorągiew.
Każda chorągiew będzie mogła samodzielnie ustalić część składki jaka będzie obowiązywać w ich chorągwi.
Pozwoli to środowiskom, które tego potrzebują, stopniowo podnosić składkę i zacząć faktycznie z nią pracować. Natomiast te środowiska, które często już dziś zbierają bez trudności kwoty większe niż 10 zł, będą mogły ustalić sobie składkę na wyższym poziomie – nawet na 12 zł, Te, które uważają, że podwyżka jest zbędna będą również mogły pozostać przy swojej opinii.

Ile pieniędzy ze składki ma zostać w podstawowej jednostce?
Ponieważ to Rada Chorągwi będzie wnioskować do Rady Naczelnej o ustalenie składki na jej terenie będzie również wnioskować o jej alokację. Taki zapis powoduje, że każde środowisko samodzielnie decyduje jak podzielić się składką. Każda Chorągiew może mieć własny pomysł na to ile i jakie pieniądze ze składki mają trafić do hufców czy drużyn. Nie trudno sobie wyobrazić sytuację, że podejmą decyzję, że kwoty, które otrzymałyby drużyny z odpisu są na tyle nieznaczące, że całość trafi do hufca. W zamian za to hufiec będzie różnicował opłatę za obóz hufca dla najbiedniejszych dzieci, dofinansowywał wyjazdy szkoleniowe instruktorów, a może zrobi dodatkową formę dla swoich członków, a może będzie to po prostu niezbędne dla minimalnego funkcjonowania hufca i drużynowi okażą dojrzałość finansową zgadzając się na taki model. Można również wyobrazić sobie, że jeżeli w chorągwi składka będzie wynosić 12 zł to 4zł będzie do dyspozycji drużyn. Każde środowisko będzie musiało samodzielnie podjąć decyzję. Nie da się z poziomu centralnego przeanalizować każdego hufca, z każdym środowiskiem skonsultować to rozwiązanie. Nie ma też takiej potrzeby. Porozumieć mają się w końcu instruktorzy ZHP.
Wartościowe w tej sytuacji jest to, że hufce będą zainteresowane wydatkami chorągwi bo będą mieć wpływ na wysokość składki. Ale będą mieć też możliwość od chorągwi wymagać. Z punktu widzenia hufcowego mogę się zgodzić na wyższą składkę jeżeli wsparcie, które dostaję z chorągwi jest zauważalne – jeżeli chorągiew ma świetny ZKK, a u mnie z kadrą kształcącą jest średnio – mam jednego instruktora z odznaką właśnie w Chorągwianym zespole, będę doceniał wsparcie w zakresie kształcenia. Ale z drugiej strony, jeżeli z różnych przyczyn zewnętrznych będę miał problem to KCH może mi pomóc ustalając składkę na niższym poziomie.

A co w sytuacji kiedy Chorągiew ustali zbyt wysokie opłaty ze względu na opinię większości hufców, ale w moim hufcu może to spowodować znaczący spadek liczebny, dodatkowo mój hufiec ze względu na wiejską specyfikę otrzymuje wsparcie na działalność, ma majątek który wypracowuje znaczące dochody i nie potrzebuje finansować się z tak wysokich składek?
W uchwale znalazł się następujący zapis
Po określeniu przez Radę Naczelną ZHP wysokości składki na rok kalendarzowy komenda hufca może wnioskować do rady chorągwi o udzielenie ulgi wszystkim członkom ZHP z przydziałem służbowym do hufca i jednostek podrzędnych w wysokości nieprzekraczającej części składki należnej hufcowi i podstawowej jednostce organizacyjnej.
Taki hufiec zgłasza się do swojej Rady Chorągwi i prosi o ulgę w wysokości alokacji przypadającej na część przyznaną hufcowi i drużynie.

Komenda Chorągwi nie może nakładać opłat wewnętrznych na finansowanie władz.
I to jest kluczowa zmiana. Dziś chorągiew może samodzielnie ustalać wysokość opłaty wewnętrznej. Znikną więc wysokie opłaty za HAL, czy inne opłaty pośrednie 4% od obrotu, od pozyskanej dotacji itp. Chorągiew będzie musiała kalkulować swoje pewne przychody na podstawie jednej z góry ustalonej składki członkowskiej.

Z uzyskanej składki Chorągiew ma obowiązek ubezpieczyć wszystkich członków ZHP od NNW.
To odpowiedź na postulaty instruktorów by składka członkowska dawała również wymierną korzyść. W tym przypadku będzie to opłacona składka i rodzić nie będzie musiał opłacać kolejnej na przykład w szkole, ale również drużynowy organizując wyjazd czy jadąc na obóz nie będzie musiał się martwić dodatkowym ubezpieczeniem.

Co ze szczeblem centralnym?
Składka będzie składać się z dwóch części. O wysokość części będą wnioskować Rady Chorągwi natomiast drugą część będzie stanowiła wspólna składka w wysokości 2zł miesięcznie. Część składki – 1,60zł będzie przeznczona bez zmian na szczebel centralny, w tym składki do struktur międzynarodowych, a 0,40 zł będzie stanowić Kapitał Żelazny odkładany na wypadek zdarzeń nadzwyczajnych. Szczegóły gromadzenia i korzystania z Kapitału Żelaznego określi Rada Naczelna w osobnej uchwale.
Dodatkowo Rada Naczelna w celu skutecznego wdrożenia uchwały zobowiązała Główną Kwaterę ZHP do:
• przygotowania i przekazania w edytowalnej wersji elektronicznej do komend chorągwi w terminie do 31 lipca 2017 r. materiału promocyjnego dla rodziców zuchów i harcerzy, zawierającego przekaz o wychowawczej roli harcerstwa, druk zgody rodzica na przynależność do drużyny oraz informację o przeznaczeniu składki i terminach jej wpłaty,
• przygotowania i przekazania w edytowalnej wersji elektronicznej do komend chorągwi w terminie do 31 lipca 2017 r. materiału instruktażowego dla drużynowych o przeznaczeniu składki, sposobie jej naliczania w organizacji, o wychowaniu gospodarczym w drużynie, pracy ze składką oraz ułatwiającego pracę z rodzicami,
• wzmocnienia działań kształceniowych w organizacji poprzez przygotowanie kadry kształcącej na poziomie chorągwi do przeprowadzenia szkoleń dla instruktorów wspierających drużynowych w hufcach w zakresie pracy ze składką w drużynie i komunikacji z rodzicami w terminie do 30 kwietnia 2017 r.

W trakcie pierwszego czytania uchwała może wydawać się nieco skomplikowana. Tu ustalenia na centralę, tam chorągiew ale jeszcze mogę ulgę… tak, a wszystko po to by jak najwięcej decyzji oddać środowiskom. Na wszystkich spotkaniach i konferencjach przewijały się dwa główne postulaty.
1. Chcemy zwiększonej transparentności.
2. Chcemy móc decydować, bo to my wiemy ile potrzeba i na co.
Wy mówicie, my członkowie Rady Naczelnej słuchamy.
Wspólne ustalanie wysokości składek wzmocni transparentność. Komenda Chorągwi wnioskując do Rady chorągwi będzie musiała pokazać koszty, które chce sfinansować składką. Pokazać ich wysokość, ale również uzasadnić dlaczego są konieczne. Z drugiej strony środowiska będą musiały wziąć odpowiedzialność za finanse chorągwi i ustalić taką składkę by budżet się bilansował. Tak, to prawda, że środowiska wiedzą znacznie lepiej na co potrzebują pieniędzy i ile jest ich niezbędnych.
Tak więc Druhno i Druhu. Czas wziąć sprawy składki członkowskiej w swoje ręce. Teraz masz realny wpływ na to, ile będzie wynosić w Twojej chorągwi i na co zostanie przeznaczona…

hm Jacek Kaflowski
członek Rady Naczelnej ZHP i Zespołu ds. finansowania