Co zmieniliśmy i dlaczego?

Zmiany w Systemie Pracy z Kadrą można podzielić na główne elementy: zmiany definicji i podziału kadry, zmiany wynikające z kierunków pracy z kadrą wzmacniające wychowawczą misję kadry w organizacji, organizacji ale też wzmacniające rozwój i motywowanie kadry specjalistycznej,  uporządkowanie i aktualizowanie zapisów dotyczących kształcenia w ZHP, położenie dużego nacisku na pracę przełożonego z kadrą czyli stałe wsparcie oraz wzmocnienie zapisów dotyczących samokształcenia. Dokument został też przeredagowany i uporządkowany  tak, aby naturalnie i w logiczny sposób prowadził instruktorów przez proces pracy z kadrą.

Ważną zmianą w Systemie pracy z Kadrą to jasne określenie kto jest kadrą w organizacji i jakie warunki trzeba spełniać, aby się do niej zaliczać. W dotychczasowym systemie kadrą byli instruktorzy oraz kadra specjalistyczna. Po wielu konsultacjach postanowiliśmy urealnić te zapisy. Aktualnie 60% drużynowych nie posiada stopnia instruktorskiego i od 2015r widzimy negatywną tendencję przyrostu drużynowych bez stopnia, a nawet bez otwartej próby przewodnikowskiej. Niemniej to właśnie drużynowi zajmują się wychowaniem  w ZHP. Rada Naczelna uważa, że jest sytuacja zła i niepokojąca na przyszłość. Drużynowi powinni być przygotowani do funkcji, a pełne przygotowanie wymaga posiadania stopnia przewodnika, który świadczy o osiągnięciu dojrzałości zawartej w idei stopnia. Realnie stoimy jednak w sytuacji, w której Statut ZHP dopuszcza do pełnienia funkcji instruktorskich osoby w wieku 16 lat (co prawda powinny to być sytuacje wyjątkowe, ale tak wyjątkowe w rzeczywistości nie są). Tak młoda kadra z tytułu swojego wieku nie ma możliwości jeszcze być przewodnikami – może za to w świetle obowiązującego Systemu Stopni Instruktorskich mieć przynajmniej otwartą próbę przewodnikowską i powinna być w trakcie zdobywania tego stopnia. Właśnie dlatego w SPzK pojawił się zapis, że kadrą mogą być osoby które pełnią funkcję drużynowych lub przybocznych i przygotowują się do zostania instruktorem,  mają więc otwarte instruktorskie próby. Instruktorzy oraz drużynowi i przyboczni z otwartymi próbami to kadra wychowawcza ZHP. Drugą część kadry stanowi kadra wspierająca, czyli ta która realizuje  zadania lub pełni funkcje wspierające działalność wychowawczą ZHP. Kadrą wspierającą mogą być osoby nie będące instruktorami, ale również instruktorzy jeśli posiadają odpowiednie kwalifikacje w zakresie zadań których będą się podejmować. To otwarcie się na osoby, które do tej pory nie widziały swojej roli w ZHP po zakończeniu działania wędrowniczego lub instruktorskiego, prawdziwa rola dla harcerskiej starszyzny. Wzmocnienie jej pozycji w organizacji, pokazanie drogi rozwoju oraz służby w i dla ZHP.

Zmiany wynikające z kierunków pracy z kadrą przyjętych przez Radę Naczelną wzmacniające wychowawczą misję kadry w organizacji dotyczą głównie konieczności powrotu do pracy z kadrą w zgodzie z metodą harcerską a w szczególności pracy z Przyrzeczeniem i Prawem i Harcerskim, roli kształtowania postaw w pracy z kadrą oraz wzmocnienia odziaływania instruktorów poprzez przykład osobisty. Jest to szczególnie ważne w kontekście wzmacniania wychowawczego charakteru organizacji. Towarzyszyć ma temu budowanie motywacji kadry do pełnienia stałej służby w ZHP. Zgodnie z tym o czym pisałyśmy powyżej, najsilniejszą motywacją do działania jest wspólnota celu i misja, którą kadra czuje w swoim działaniu. Przyrzeczenie i Prawo  są tym kierunkowskazem a przykład osobisty instruktorów – przełożonych i opiekunów jest tu szczególnie istotny, bo sprawia że wartości w oparciu o które wychowujemy stają się autentyczne i wiarygodne. Tym samym wzmacnia się siła tego oddziaływania. Obserwując postawę opiekunów, sposób działania, motywację – mniej doświadczona kadra podąża ich śladami, bierze z nich naturalny przykład.

Budowa i stałe wzmacnianie motywacji kadry opiera się też o proces stałego wsparcia w pełnieniu funkcji. Ewaluacja wdrożenia systemu pracy z kadrą w organizacji wykazała , że właśnie z tym elementem mamy w całym procesie największy problem. Zaledwie ok. 30% drużynowych czuje stałe wsparcie ze strony przełożonych. Zmiany w Systemie Pracy z Kadrą mają na celu wzmocnienie tego elementu. Pokazanie, że wsparcie powinno być realizowane na każdym etapie. Dobrze obrazuje to schemat działania systemu, który pokazuje że wsparcia wymaga zarówno bieżące działanie kadry jak i cały proces.

Kadra powinna być wspierana na etapie przygotowanie do funkcji, kształcenia, samorozwoju. Ogromną rolę odgrywają tu również opiekunowie prób instruktorskich, którzy o swojej pracy z podopiecznym powinni zawsze myśleć również w tych kategoriach. Opieka nad zdobywającym stopień instruktorem powinna być rodzajem wsparcia, otwarcia na pomoc w zdobywaniu wiedzy, doświadczeń ale również korygowaniu błędów, poradzie ale też zwykłej rozmowie, która często jest postrzegana jako ten najważniejszy element wsparcia.

W systemie dokonano też zmian związanych z zasadami kształcenia. Wciąż obowiązują standardy kursów, ale dużo większy nacisk położono w nich na kształtowanie podczas kursów postawy instruktorskiej, działania w praktyce. Standardy mają być wsparciem kadry w tworzeniu dobrego, mądrego ale również dopasowanego do potrzeb konkretnej grupy kursantów. To dlatego w standardach powinna znaleźć się lista obowiązkowych ale też  fakultatywnych treści, z których komenda kursu wybierać będzie te które są najważniejsze dla tego konkretnie kursu. Oddajemy tym samym w ręce kadry kursu większe możliwości jego kształtowania, utrzymując jednak minimum treści obligatoryjnych, które muszą zostać poruszone na kursie aby poziom instruktorów czy kadry funkcyjnej był porównywalny w całym ZHP. W systemie kształcenia pojawiły się też zapisy o konieczności organizowania kursów dla dorosłej kadry 35+ oraz kursów specjalistycznych. Rozdzielono też formy kształcenia dla kadry wychowawczej oraz kadry wspierającej,  przydzielając obowiązek ich organizowania różnym szczeblom organizacji.

W systemie położyliśmy też mocny nacisk na zmiany zapisów dotyczących samokształcenia. Urealnione zostały zapisy dotyczące wciąż dobrowolnego narzędzia jakim jest Indywidulana Ścieżka Rozwoju w oparciu o doświadczenia środowisk instruktorskich, które w ostatnich latach z niego korzystały. Wprowadzono też zapisy dotyczące dobrowolnego, nowego  narzędzia jakim jest Mapa Kompetencji ukierunkowanego na  rozwój kompetencji specjalistycznych. Rozwój kompetencji instruktorskich wciąż jest kształtowany na bazie Systemu Stopni Instruktorskich, ale ten na bazie dotychczasowych doświadczeń został celowo oderwany od pełnionej  w strukturze organizacji funkcji i związany z wiedzą, umiejętnościami i coraz szerszym i dojrzalszym patrzeniem na organizację i ruch harcerski.  Pojawił się nowy zapis o narzędziach rozwoju dla kadry wpierającej czyli Mian Kadry Wpierającej. Kadra ta miałaby rozwijać się specjalistycznie w oparciu o Mapę Kompetencji, ale mieć tez podstawowa wiedzę o ZHP i Harcerskim Systemie Wychowawczym.   Rada Naczelna zobowiązała Główną Kwaterę do opracowania regulaminu tego narzędzia do marca przyszłego roku. Mamy nadzieję, narzędzie to wesprze rozwój kadry wspierającej i jej przygotowanie do działania na rzecz ZHP. Być może dzięki temu,  harcerstwo nadal będzie dla nich drogą również do rozwoju osobistego a ścieżka harcerskiego rozwoju wesprze rozumienie harcerskiej specyfiki.

Zmiany w systemie dotyczą również likwidacji obowiązku podpisywania umów wolontariackich z kadrą. Zgodnie z „Opcją Zero” Strategii ZHP chcemy likwidować dokumenty tam gdzie nie są one konieczne. Ewaluacja wdrożenia SPzK wskazała również, że ten instrument nie ma realnego wpływu na przyrost i jakość kadry w ZHP.

Główna Kwatera ma teraz czas do września 2017 roku, aby dostosować wszystkie dokumenty wykonawcze i instrumenty do nowego Systemu Pracy z Kadrą. Mamy nadzieję, że zmiany wpłyną pozytywnie i ożywczo na kadrę w organizacji i pozwolą na dokończenie wdrożenia systemu we wszystkich komendach zgodnie z trzecim celem zapisanym w kierunkach pracy z kadrą.

Hm Dorota Całka

Przewodnicząca Komisji ds. Pracy z Kadrą RN ZHP