3 maja w gmachu Urzędu Wojewódzkiego wojewoda łódzki Jolanta Chełmińska trzykrotnym uderzeniem laską skautową, którą – jako niezawodny przyjaciel harcerstwa – została uhonorowana w 2009 r., otworzyła wystawę "Stulecie łódzkiego harcerstwa 1912-2012". W wernisażu udział wzięli m.in.: marszałek województwa łódzkiego Witold Stępień, wiceprezydent Łodzi Radosław Stępień, łódzki kurator oświaty Jan Kamiński, instruktorzy, harcerki i harcerze Chorągwi Łódzkiej ZHP.
Dwa lata temu harcerstwo obchodziło jubileusz swojego stulecia. Od 1910 r. rozwijało się ono we Lwowie, w Krakowie i innych miejscowościach w pozostającej pod zaborem austriackim Galicji.
Trudne były początki łódzkiego harcerstwa. W zaborze rosyjskim, do którego docierali skauci-emisariusze z Galicji, przemycający egzemplarze pierwszego podręcznika skautowego „Skauting jako system wychowania młodzieży”, nie było swobody zrzeszania się. Wszystkie działania patriotycznie nastawionej polskiej młodzieży musiały odbywać się w całkowitej konspiracji przed władzami rosyjskimi.
Do pierwszych patroli skautowych wstępowali przede wszystkim członkowie i członkinie niepodległościowej organizacji „Zarzewie”. Z tego kręgu wywodził się pierwszy komendant skautów łódzkich Konstanty Zachert, który. wiosną 1912 r. zorganizował pierwszy w Łodzi kilkudniowy kurs instruktorski. Na jego zakończenie, w maju tego roku, w prywatnej szkole należącej do rodziców jednego z uczestników kursu Teodora Berlacha, przy ul. Ewangelickiej 9 (dzisiejsza ul. Roosevelta) odbył się egzamin i przyrzeczenie skautowe. Właśnie to wydarzenie traktujemy jako symboliczny początek łódzkiego skautingu.
Od pierwszego ślubowania skautowego w Łodzi mija sto lat. Wystawa „Stulecie łódzkiego harcerstwa” to opowieść o harcerstwie na ziemi łódzkiej. Na wystawie można odnaleźć ślady kolejnych dekad minionego wieku – konspiracyjnych zbiórek pierwszych skautów, ich udziału w walce o niepodległość w latach 1914-1921, harcerskich zlotów i pracy drużyn w II Rzeczypospolitej. Są też panele poświęcone konspiracji i oporowi przeciwko niemieckiemu okupantowi w czasie II wojny światowej pokazujące działania Szarych Szeregów, w tym jednego z najprężniejszych hufców ula „Kominy” (taki kryptonim okupacyjny przyjęła Chorągiew Łódzka), czyli roju "Korony" (kryptonim hufca Pabianice). Dalej możemy zobaczyć, że po wojnie, tak jak w całym kraju, odbudowano w naszym regionie harcerskie struktury – niestety, przygoda skończyła się w 1949 r. włączeniem harcerstwa do ZMP. Nie wszyscy się temu podporządkowali, w ramach tzw. II konspiracji powstawały tajne organizacje harcerskie bądź o rodowodzie harcerskim, których członkowie często trafiali do więzień stalinowskiej Polski. Zawłaszczone przez ZMP harcerstwo odrodziło się w grudniu 1956 r. na zjeździe w Łodzi. Ekspozycja prowadzi następnie – przez lata sześćdziesiąte i siedemdziesiąte do harcerstwa łódzkiego czasów transformacji i III Rzeczypospolitej.
Wystawa składa się z 38 paneli zawierających reprodukcji fotografii i faksymile dokumentów pochodzące z archiwum Komisji Historycznej Chorągwi Łódzkiej ZHP, Archiwum Państwowego w Łodzi, Oddziału Łódzkiego IPN i zbiorów prywatnych.
Elementem każdego panelu są chmury tagów. Wystawa skierowana jest przede wszystkim do młodzieży, a chmury tagów dają kontekst ideowy, społeczny i historyczny obrazowanych wydarzeń. W ten sposób – działając poprzez skojarzenia – przesłanie wystawy może trafiać do młodych ludzi, przyzwyczajonych do szukania informacji w sieci i umożliwiać im hipertekstualną wędrówkę przez dzieje harcerstwa.
Ekspozycję wzbogaca prezentacja pamiątek harcerskich, wśród których na szczególną uwagę zasługują notatnik pierwszego komendanta Łódzkiej Chorągwi Męskiej hm. Stefana Szletyńskiego i amarantowa, aksamitna lilijka z jego munduru wojskowego.
Wystawę, którą przygotował zespół Wydawnictwa Marron Edition we współpracy z instruktorami Komendy Chorągwi Łódzkiej ZHP, uzupełnia jubileuszowa publikacja w postaci albumu „Harcerski trop prowadzi w przyszłość”.
hm. Marek Skrzydlewski
